Pierwsze zboża, jakie człowiek zaczął systematycznie uprawiać, to prawdopodobnie pszenica i jęczmień. Ich pola zieleniły się w Mezopotamii co najmniej 9000 lat temu.
* * *
Zakwas wynaleziono w Egipcie ok. 2000 roku p.n.e. Powstaje on z mieszanki mąki z wodą oraz potrzebuje do swojego rozwoju dużo ciepła. Z Egiptu sztuka wypieku chleba dotarła do Grecji. Pierwszy zapis w tej sprawie opowiada o zmielonej pszenicy pomieszanej z sokiem winogron wystawionej na słońce.
* * *
„Bochenkowy” kształt chleba powstał dzięki temu, że kamienie najpierw rozgrzewano w ogniu, następnie zanurzano w papce zbożowej, która oblepiała kamień i była pieczona w tym kształcie.
* * *
W Egipcie chleb pieczono już kilka tysięcy lat temu i składano jako ofiarę dla bogów; w ten sposób chleb trafił m.in. do grobowca Tutenchamona. Pierwsze piekarnie zaczęły powstawać w Grecji oraz w Italii, między 500 i 100 r. p.n.e.
* * *
Polskie pieczywo posiada stałe miejsce w świadomości Polaków, stanowi część naszej tożsamości. To naturalna i integralna część naszej kultury, tradycji i religii. Chleb obecny jest w symbolach, języku, sztuce i literaturze.
* * *
Pierwsze wzmianki o polskim chlebie sięgają czasów króla Bolesława Chrobrego. Legenda głosi, że „Bolesław Chrobry, jadąc na spotkanie z Ottonem III, poczuł nagle miły zapach. Gospodarz domostwa, z którego się on unosił, poczęstował króla chlebem. Ten zaś, na pamiątkę wydarzenia, nazwał miejscowość Piekarami”.
* * *
W dawnej tradycji przyjęło się, że pierwszego bochenka wyjętego z pieca nie można było kroić nożem, tylko łamać, gdyż w przeciwnym razie chleb mógł się nie udać przez kolejne siedem razy. Chleb łamano, a nie krojono, również na powitanie gości, natomiast w stosunku do wrogów, był symbolem pojednania. Uważano także, że położenie chleba spodnią stroną do góry grozi kłótniami w rodzinie. Co więcej, nie można było go wyrzucać, a jeżeli nie nadawał się do jedzenia zarówno przez ludzi, jak i przez zwierzęta, wówczas taki chleb należało spalić (święty ogień).
* * *
Chleb darzony jest szczególną czcią. Wiele osób nie wyrzuca pieczywa, a to, które upadnie, podnoszone jest z ziemi z należnym szacunkiem i całowane. Dawniej, przed rozkrojeniem bochenka, na jego skórce kreślono nożem znak krzyża.
* * *
Wigilijny zwyczaj dzielenia się opłatkiem pochodzi od zwyczaju dzielenia się chlebem przez pierwszych chrześcijan. Opłatek chlebowy stanowi symbol pojednania, życzliwości i wzajemnego przebaczenia.
* * *
Chleb postrzegany jest w Polsce jako część codziennego jadłospisu nr 1. Pieczywo nabywa ponad 96% gospodarstw domowych. Chleb obecny jest praktycznie w każdym polskim domu.
* * *
Rogala po raz pierwszy upiekli w 1217 roku wiedeńscy piekarze. Podarowali wtedy pieczywo w kształcie półksiężyców rycerzom wyruszającym na wyprawę krzyżową.
* * *
Patronem piekarzy jest św. Anna, której święto przypada na 26 lipca. W języku hebrajskim to imię oznacza łaskę i wdzięk.
* * *
Zarówno chleb, jak i bułki, przybierają czasami nietypowe kształty. W dawnej Łodzi można było kupić pieczywo w kształcie listka koniczyny, a Kazimierz nad Wisłą do dzisiaj słynie z bułek w kształcie kogucików.